На нашем сайте Вы можете найти услуги для проведения торжеств в 17 городах Казахстана.
Выберите город и услуги для проведения торжеств:
Мақалаға қатысты мәлімет
  • Орнатқан: arystan
  • Күні: 4-08-2012, 13:07
  • 60
10634- рет көрілді

БАЙДАЛЫ БИ

Категориясы: Би-шешендер » XVIII ғасыр

Байдалы би – Абылай заманында ғұмыр кешкен адам. Оның қисынды сөзіне, қиюын тапқан уәжіне Абылай хан да тосылған екен. «Абылай аспаз сары бел» атанған – осы Байдалы би. Қартайған шағында көңілін сұрай келген жас Кәрібекке аталық батасын бергенде осы – Байдалы би. Ел аузындағы әңгімелерде Байдалы бабаның қарапайым, қанағатшыл, тәубашыл, дана да дара тұлғасы айқын сақталған.


БИДІҢ БАЗЫНАСЫ

Өзінің замандасы, әрі тұрғыласы, дәулетті кісі Байғозы үйіне келгенде, өмірі кедейлікпен өткен, бірақ аты бүкіл қазаққа белгілі Байдалы шешен былай депті:
- Мына тұрған біздің үй,
Дәулеті жоқ ұйытқысыз.
Сексен үйрек қамасаң,
Бірін қармап тұтқысыз.
Төрге салар кілем жоқ,
Көрпе менен жастықтан
Сілкіп салар сілем жоқ.
Кедейлікті жеңуге-
Келін шайпау, бала ынжық,
Жасым жетті, шамам жоқ,
Ойым- теңіз, сөзім – бал,
Мал дегенде тұлдыр жоқ,
Байғозыға лақ сойсам жетпейді – ау,
Енесін сойсам орны мүлдем бітпейді – ау!

Мақала белгілері: қазақ би-шешендері

Толығырақ Пікірлер: 0
Мақалаға қатысты мәлімет
  • Орнатқан: arystan
  • Күні: 4-08-2012, 12:48
  • 20
8892- рет көрілді

АҚТАЙЛАҚ БИ

Категориясы: Би-шешендер » XVIII ғасыр


Ақтайлақ – Абайдың атасы Өскенбаймен, атақты Жанақ ақынмен замандас. Ел ішінде билікке қанағаттанбағандар Ақтайлаққа барып жүгініп дауын шешіп, көңілдері жай тауып қайтады екен.
.................................................................................................................................
Ертеде Өскенбайдың тұсында тобықты руының бір тармағы – Көкше жігіттері барымтада керейдің бір кісісін өлтірген екен. Керейден Биболат би дау қуа барса, не құн, не сөз бермей қайтарып жіберіпті.
Биболат Өскенбайға жүгінсе керек. Өскенбай: «Мына керейдің құнын неге бермейсіңдер?» дегенде, Көкшелер жағы: «Біз кісі өлтірген жоқпыз», деп дауласыпты. Сонда Өскенбай: «Жазда Сергиопольде (қазіргі Аякөз) съезде бас қосамыз, мәселе сонда шешіледі, екі жақ билеріңді айтыңдар, мен хабардар етемін» дейді. Көкше жағы билікке Бопыны атайды да, Биболат Ақтайлақты ұстайды. Келесі жазға дүйім жұрт Сергиопольде бас қосады. Ақтайлақ Бопының пара алғанын естіп жатады екен. Съезде билікті кім айтады дегенде, Ақтайлақ Бопыға: «Ақсүйек төресің ғой, бірінші сен айт» депті. Сонда Бопы: «Бұл адамның өлігі тамбыс көрінеді ғой. Керей Тобықтыдан төрт кісі күмән ұстасын» деп, Көкшенің ыңғайына көшеді. Биболат бұған қанағаттанбай, мен Бопыға салған жоқпын, Ақтайлақ не бұйырса соған ризамын дейді. Сонда Ақтайлақ толғай жөнеліпті:
Сауын саусаң бие сау,
Салқын түспей су алмас.
Күшті жисаң,түйе жи,
Қырқадан қиялай көшсең мұңаймас.
Қатын алсаң дегдарды ал,
Артында жылай қалса кім алмас,
Жез қарғылы құба арлан,
Жетпей түлкі шала алмас.
Желбіршектен оқ тисе,
Балық өрге жүзе алмас.
Біреудің жеткіншегі жығылса,
Жер таянбай ол тұра алмас.
Жетесізден би қойсаң,
Парадан көзін бір алмас.
Жылқы жайлау сұрасаң-
Бетеге шалғын даладан.
Қой жайлауын сұрасаң-
Көкірелі,жантақ, сорадан.
Малды жисаң қойды жи,
Қолың кетпес шарадан.
Итті жисаң сырттан жи,
Қой бермейді қорадан.
Ақсүйек Бопы төре едің,
Бүйірің шықпас парадан.
Ағарған сақал қараймас.
Атан жығар қырдан жел соқпас,
Ойда боран борамас,
Жақсылар орға жығылса,
Жаманның еш нәрсесі құрымас.
Құрымағаны құрысын,
Сол шіріктер не болғанын біле алмас.
Параға сатып ер құнын,
Бопы, сенің сірә да артың оңалмас.
Толығырақ Пікірлер: 0
Мақалаға қатысты мәлімет
  • Орнатқан: arystan
  • Күні: 3-08-2012, 16:32
  • 100
9154- рет көрілді

АЛТЫБАЙ ШЕШЕН

Категориясы: Би-шешендер » XVIII ғасыр

Қыпшақ Алтыбай деген кісі жасынан зерек, шешен, суырып салма ақын болыпты. Сол Алтыбай ақын 16-17 жасар кезінде кісі өліміне байланысты үлкен дауға қатысып, шешендік-тапқырлықпен екі жақты бітімге келістірген деседі.
Тобықты елінің бір топ адамдары жылқы жоғалтып, жоқ іздеп жүріп, Қаракесек –Шаншар еліндегі бір байдың үйіне қоныпты. Байдың үйінде тоқалдыққа ұзатқалы отырған бойжеткен қызы бар екен. Сол қызбен жолаушылардың бірі – Байтен деген жігіт танысып, көңіл қосып қалыпты, ертеңінде түн ішінде келіп Тобықты жігіттері әлгі қызды алып қашып кетіпті. Артынан шыққан қуғыншылардың біреуі – Ақшал Шаған өзеніне суға кетіп, қаза табады. Қуғыншылардың амалсыз кейін қайтқанын естіген Қаз дауысты Қазыбек бидің немересі Тіленші би екі жүздей қол жинап, Тобықтыны шабамыз деп атқа мініпті.
Осы хабарды естіген Кеңгірбай, Көбей билер не істейміз деп ақылдасса керек. Кеңгірбай бидің қартайып қалған кезі екен,
Менің атым арып,
Тоным тозған шағым ғой.
Тапқыр едің Көбейім,
Бұлбұл еді көмейің
Көріп тұрсың жайымды,
Тіленшіге не дейін –
депті Кеңгірбай Көбейге. Әлгі бір сылдыр көмей, жез таңдай неме қайда деп, 16 жасар Алтыбайды шақырып алып: «Мен сені екі ел егес болатын қиын дауға жұмсайын деп отырмын, соны тиянақтап, шешімге келтіреді деп сенемін. Енді, жорғаңа мін, оң қолыңа қамшы, сол қолыңа сойыл іл. Қаракесек Тіленші би екі жүз адаммен елімізді шапқалы келе жатыр деген хабар келді. Солардың алдынан шығып, Шаған өзеніне жеткізбей тосып ал» дейді де, Тіленші бидің жағдайын қысқаша түсіндіріп, Алтыбайға айтып береді. Алтыбай ақын Көбейдің тапсырмасын қабыл алады. Келе жатқан қолды көріп, жаяулап келіп Тіленшіге сәлем беріп:
Мен Алтыбай бала өлеңші,
Сіз Бекболат ұлы Тіленші.
Сіз аларына келгенде,
Ана тегің болмаса,
Біз бұзушы еренші.
Ата тегің жақсы еді-ау,
Әділдіктен бұзылдың.
Толығырақ Пікірлер: 0
1 2 3 4 5 6
Артқа Алға